Tydzień temu omówiliśmy sobie okoliczności, w jakich doszło do śmierci księżnej Diany. Przy okazji dziękuję wam za to, że w komentarzach podzieliliście się ze mną swoimi wspomnieniami z tamtego czasu. Dzisiaj natomiast chciałabym się skupić na przyczynach, które doprowadziły do wypadku, a w konsekwencji również do śmierci aż trzech osób, w tym księżnej Walii.
Szereg fatalnych decyzji
Niedługo po wypadku swoją pracę rozpoczęli francuscy śledczy, a niemal 10 lat po śmierci księżnej Diany sprawę postanowili zbadać również angielscy. Wnioski obu tych ekip były w zasadzie podobne. Według ich ustaleń do wypadku doprowadziły trzy czynniki: zbyt duża prędkość, z jaką poruszał się samochód, stan, w jakim znajdował się jego kierowca oraz pogoń tzw. paparazzi. Mówimy więc o całym szeregu fatalnych decyzji, jakie zostały podjęte tamtego pamiętnego wieczoru.
Igranie z losem
W trakcie śledztwa ustalono, że prowadzony przez Henriego Paula Mercedes S280, w momencie, w którym wjeżdżał do tunelu Alma, miał na liczniku od 100 do nawet 150 km/h. Bez względu na to, które z tych wskazań jest bliższe prawdy, było to o wiele więcej, niż zezwalały przepisy obowiązujące na paryskich ulicach. Dlaczego więc Paul jechał tak szybko? Wydaje się, że najbardziej oczywista odpowiedź na to pytanie brzmi: bo trudno jest uciec komukolwiek, jadąc przepisowe 50 km/h.
Przy okazji ujawniono też jednak, że żadna z osób znajdujących się w samochodzie, nie miała zapiętych pasów bezpieczeństwa. Pojawiło się więc kolejne pytanie z serii "dlaczego?". Skąd taka niefrasobliwość, zwłaszcza w czasie ucieczki? Co miał w głowie Trevor Rees-Jones, że nie zadbał o tak podstawowy element bezpieczeństwa? Tego nie wiemy.
Co ciekawe, w pewnym momencie francuscy śledczy doszli do wniosku, że Rees-Jones jako jedyny w samochodzie był jednak przypięty pasem, ale później te ustalenia odrzucili, uznając ostatecznie, że tak nie było. Poinformowano jednocześnie, że zapięte pasy z dużą dozą prawdopodobieństwa, uratowałyby życie pasażerom tego słynnego samochodu.
Po opublikowaniu tych ustaleń, pod adresem dwóch ochroniarzy Dodiego posypało się sporo gorzkich słów. Rees-Jones jako jedyny przeżył wypadek w tunelu Alma, ale jego zdrowie bardzo wtedy ucierpiało. Jeden z lekarzy opisywał, że tuż po kraksie twarz ochroniarza przypominała wielką, krwawą ranę. Spędził 10 dni w śpiączce, mając ciężki uraz mózgu, klatki piersiowej i zmiażdżoną twarz, którą później zrekonstruowano, używając to tego 150 kawałków tytanu. Walka o jego życie i zdrowie trwała długo, a sam Rees-Jones do dzisiaj nie pamięta niemal niczego z wypadku. Jego pamięć zatrzymała się na momencie wsiadania do auta.
W 2000 roku w telewizji wyemitowano wywiad z jednym z chirurgów, którzy się nim zajmowali. Powiedział on wtedy, że nigdy nie widział żywego człowieka, który miałby tyle złamanych kości. Matka Rees-Jonesa wyznała z kolei, że twarz jej syna wyglądała, jakby została uderzona przez patelnię znaną z kreskówki Tom i Jerry. Była zupełnie płaska, a lekarze przy jej rekonstrukcji wzorowali się na starych zdjęciach swojego pacjenta.
Po wypadku zarzucano mu dość otwarcie, że nie był przeszkolony do ochrony członków rodziny królewskiej, co oczywiście było prawdą. Rees-Jones zaczął pracę u Al-Fayedów w 1995 roku, tuż po tym, jak zrezygnował ze służby w wojsku. Nigdy nie miał okazji pracować w takich warunkach. Trudno mieć jednak o to do niego pretensje. Diana dostała propozycję korzystania ze wsparcia królewskich ochroniarzy, ale ją odrzuciła. Towarzyszyli jej tylko w czasie pełnienia oficjalnych obowiązków. Przez resztę czasu była zmuszona radzić sobie bez nich.
Niemniej jednak były ochroniarz księżnej, Ken Wharfe, oświadczył w 2016 roku, że gdyby tylko Rees-Jones chciał, Scotland Yard przeprowadziłby dla niego nieoficjalne szkolenie. Nie wiem dlaczego te informacje odnoszą się tylko do jednego z ochroniarzy Dodiego, tym bardziej, że według większości źródeł do jakich dotarłam, to Kez Wingfield miał dbać o bezpieczeństwo księżnej, podczas gdy Rees-Jones odpowiadał za Dodiego.
Wracając jednak do naszego głównego wątku, może Diana, Dodi, Trevor i Henri chcieli odjechać jak najszybciej, a pasy zapiąć po drodze? W końcu na tyłach hotelu zostali zaskoczeni przez paparazzi, których najwyraźniej się tam nie spodziewali. Do wypadku doszło zaś zaledwie 3-4 minuty po tym, jak wyruszyli w drogę. A może po prostu zmuszenie do zapięcia pasów kogoś takiego jak Dodi, było trudnym zadaniem? Z historii znamy przykłady, w których np. dochodziło do katastrofy lotniczej, bo młodszy pilot nie umiał się postawić starszemu i bardziej doświadczonemu.
Nie jest zresztą żadną tajemnicą, że praca dla Dodiego nie była łatwa. Mówiło się, że jego ochrona miała słuchać, a nie pytać. Sam Rees-Jones zeznał po wypadku, że to Paul wpadł na pomysł, aby oszukać paparazzi i że początkowo Dodi chciał jechać do swojego mieszkania wyłącznie w towarzystwie jego i Diany, na co się z Wingfieldem nie zgodzili. Uznali, że przynajmniej jeden z nich powinien być wtedy w samochodzie.
Ujawnienie tych informacji nie przekonało jednak ani byłych ochroniarzy Diany, ani Mohameda Al-Fayeda, który początkowo bardzo wspierał Rees-Jonesa, m.in. płacąc za jego liczne operacje. Ostatecznie jednak zarzucił obu swoim byłym już wówczas pracownikom brak profesjonalizmu. Wingfield i Rees-Jones odeszli z pracy u Al-Fayeda w 1998 roku w odstępie zaledwie kilku miesięcy.
Nieszczęsny Henri Paul
Szybkość, brak pasów i kiepskie decyzje ochroniarzy to tylko wierzchołek góry lodowej. Za głównego sprawcę wypadku uznano bowiem kierowcę Mercedesa S280, Henriego Paula. Śledztwo wykazało, że w nocy z 30 na 31 sierpnia 1997 roku znajdował się nie tylko pod wpływem alkoholu, ale i środków psychotropowych.
To, z jakiego powodu Paul wrócił do pracy tamtego wieczoru, próbowaliśmy wyjaśnić sobie tydzień temu. Śledczych zainteresowała jednak jeszcze jedna kwestia. Paul prowadził hotelowe auto, mimo że nie miał do tego uprawnień, o czym jego pracodawca wiedział. Dlaczego to zignorował? Znowu pozostaje nam zgadywać.
Henri Paul to zresztą postać dość zagadkowa. Dla rodziny Al-Fayedów pracował blisko 11 lat. O wolnym etacie w hotelu Ritz poinformował go podobno kolega z policji, z którą utrzymywał świetne kontakty. Mówiło się, że aby dostać się do działu ochrony, Paul znacząco upiększył swoje CV. Najwyraźniej były to czasy, w których takie rzeczy jeszcze uchodziły na sucho. Paul miał twierdzić, że w przeszłości m.in. odpowiadał za bezpieczeństwo jednej z francuskich baz lotniczych, co było nieprawdą. Przed podjęciem pracy w Ritzu zajmował się bowiem sprzedawaniem katamaranów. W młodości chciał co prawda zostać zawodowym pilotem, ale okazało się, że ma za słaby wzrok. Latać mógł więc tylko hobbystycznie. W wolnym czasie czytał za to sporo książek.
Był kawalerem, ale miał na koncie jeden poważny związek, który zakończył się w 1995 lub 1996 roku. Mówi się, że to właśnie z powodu tego rozstania przepisano mu antydepresanty. Według niektórych źródeł zażywał też łagodne środki stosowane w leczeniu alkoholizmu, ale trudno to potwierdzić, bo w momencie wypadku nie miał we krwi ich śladów. Stan jego wątroby również nie budził niepokoju. Oznaczało to, że albo nie był alkoholikiem, albo nim był, ale stosunkowo krótko.
W wyniku śledztwa ustalono, że w jego krwi znajdowało się około 1,7 promila alkoholu, czyli całkiem sporo. Po większości ludzi byłoby to widać. Problem w tym, że trudno się w zachowaniu Paula tego wieczoru dopatrzeć np. problemów z równowagą. Nagrania z hotelowego monitoringu są dostępne w sieci, więc sami możecie to ocenić. W pewnym momencie widać tam nawet, jak Paul bez większych problemów wiąże sobie buty. Nie chcę przez to powiedzieć, że nie był pijany, tylko raczej poddać w wątpliwość opinię, że był, jak twierdzą niektórzy świadkowie,"pijany jak świnia".
Kez Wingfield stwierdził w swoich zeznaniach, że z zachowania Paula tego wieczoru nie wywnioskował, aby ten był pijany, bo inaczej nie pozwoliłby mu wsiąść za kółko, zwłaszcza z Dianą i Dodim w środku. Obaj ochroniarze zaprzeczyli też, że wyczuli charakterystyczny zapach alkoholu, kiedy z nim rozmawiali.
Ostatecznie w wyniku śledztwa stwierdzono, że z dużym prawdopodobieństwem Paul wypił dwa drinki w hotelowym barze już po tym, jak wrócił do pracy. Wydaje się jednak, że to za mało, aby mieć takie stężenie alkoholu we krwi. Co więc robił między godziną 19.00, kiedy wyszedł z pracy, a 22.10, kiedy do niej wrócił? Cokolwiek to było, na pewno brał w tym udział alkohol.
Co ciekawe i być może istotne, jakiś czas przed wypadkiem pominięto go ponoć przy awansie na szefa ochrony hotelu. Czy to z powodu tego typu problemów? Niewykluczone. Ale jeśli tak, to komu, u diabła, przyszło na myśl zrobić z niego kierowcę, nawet okazyjnego?
Papa, paparazzi
Jeszcze tej samej nocy, w której doszło do wypadku, policja zatrzymała fotografów, którzy podążali za samochodem Diany i Dodiego. Według niektórych źródeł było to 7 osób, według innych 10, ale bez względu na ostateczną liczbę, wydaje się, że paparazzi dość szybko zostali uznani za kogoś, kto mógł doprowadzić do tej katastrofy, a to z kolei jest chyba dowodem na dantejskie sceny, jakie musiały się tam wtedy rozgrywać.
Zanim rozwiniemy ten temat, wyjaśnijmy sobie jedną sprawę. Diana lubiła grać z mediami w bardzo niebezpieczną grę. Informowała ich gdzie będzie, obiecywała im ciekawe newsy, po czym chwilę później wściekała się, że nie dają jej żyć. Jak myślicie, kto zaprosił przedstawicieli mediów na francuskie wybrzeże? Nie próbuję usprawiedliwiać paparazzi, ale chciałabym, żebyście mieli pełny obraz sytuacji. Diana i media żyły w swego rodzaju symbiozie i wzajemnie na sobie żerowały.
Niektórzy świadkowie opisywali, że prowadzony przez Paula Mercedes S280 był otoczony motocyklami i skuterami niczym "rój". Nie ma jednak wątpliwości, że paparazzi pojawili się w tunelu już po tym, jak doszło w nim do wypadku. Śledczy wykluczyli więc ich bezpośredni udział w zdarzeniu. Jedyną zagadką pozostawał niemal mityczny już dzisiaj pojazd, czyli słynny biały fiat uno. Francuzi uznali, że w tunelu doszło do zderzenia dwóch samochodów, bo na wraku Mercedesa znaleziono ślady farby pochodzącej z takiego właśnie auta. Policja sprawdziła ich około 4000, ale na niewiele się to zdało.
Cała sytuacja miała wyglądać mniej więcej tak:
Pojawiły się co prawda pewne nazwiska, ale jako że ich udział w tym, podkreślmy, domniemanym zdarzeniu, nie został ujęty we wnioskach ze śledztwa, wrócimy do nich podczas omawiania teorii spiskowych.
Sami paparazzi zarzekali się, że z całą sprawą nie mają nic wspólnego. To jednak nie pomogło i postawiono im zarzuty doprowadzenia do wypadku oraz nieudzielenia pomocy, ale na wniosek francuskiego Sądu Najwyższego w 2002 roku zostały one wycofane.
To jednak nie zakończyło tej historii. Jacques Langevin, Christian Martinez oraz Fabrice Chassery to paparazzi, którym postawiono też zarzuty naruszenia prywatności. W tej sprawie toczył się osobny proces. Langevin odpowiadał za słynne "ostatnie zdjęcie", które możecie zobaczyć w poprzednim wpisie, a Martinez i Chassery za fotografie zrobione Dianie i Dodiemu już po wypadku. Te zostały oczywiście skonfiskowane, ale panów ostatecznie również i tym razem uniewinniono.
Sąd w uzasadnieniu podał, że droga, którą podróżował samochód była publiczna, a Diana i Dodi opuszczając hotel byli świadomi, że zostaną sfotografowani. Taki werdykt ucieszył szczególnie właścicieli gazet, które twierdziły, że proces jest próbą zamachu na wolność mediów. Kontrowersje dotyczyły zwłaszcza postaci Langevina, który nie był podobno członkiem grupy ścigającej samochód, a na miejsce katastrofy dotarł dopiero po 15 minutach od momentu, w którym do niej doszło.
Po zakończeniu drugiego, angielskiego śledztwa, William i Harry w oficjalnym oświadczeniu podziękowali wszystkim, którzy w nim uczestniczyli. W przeciwieństwie do Mohameda Al-Fayeda, o którego zdaniu na temat tego co naprawdę stało się 31 sierpnia 1997 roku w tunelu Alma, porozmawiamy za tydzień.
A jakie jest wasze zdanie na ten temat? Co myślicie o Henrim Paulu i roli paparazzi w całym zdarzeniu? Jak zwykle jestem bardzo ciekawa.
